اختلالات املایی و راهکار ها
خطاهای متداول در نوشتن عبارتند از :
1 - کج نویسی 2- پرفشار نویسی 3- کم رنگ نویسی 4- پر رنگ نویسی 5- زاویه دار نویسی 6- نا مرتب نویسی 7- فاصله گذاری بیش از حد 8- بزرگ یا کوچک نویسی بیش از حد
برای درمان نارسا نویسی می توان از اقدامات زیر کمک گرفت:
1. مدادی در اختیار دانش آموز قرار داده تا خطوطی به دلخواه رسم کند.
2. به دلخواه نقاشی کرده و آن را رنگ بزند.
3. با استفاده از گچ نرم روی تخته خط بکشد و نقاشی کند.
4. به وضعیت نشستن کودک توجه نموده و آن را اصلاح کنید. او باید کاملاَ راحت روی صندلی بنشیند.
5. کاغذ یا دفتری که در آن می نویسد، راست باشد . لبه کاغذ با لبه میز بیش از 15 درجه انحنا نداشته باشد.
6. نحوه مداد گرفتن دانش آموز را کنترل نموده و شیوه درست گرفتن مداد را به او آموزش دهید.
7. اگر انگشتان و عضلات کوچک و بزرگ دست او ضعیف هستند از مدادهای باریک تر و با قطر کمتر استفاده کنید.
برای تقویت عضلات دست از فعالیت های زیر می توانید استفاده کنید:
-بازی با خمیر بازی یا موم - مچاله کردن کاغذ باطله - بریدن اشکال مختلف با استفاده از قیچی - بستن بند کفش ، زیپ لباس و دکمه - حرکت انگشتان دست با استفاده از فرمان معلم- باز و بسته نمودن پیچ و مهره - رسم دو خط موازی و از او بخواهیم در بین خطوط بنویسد.
تمیز دیداری :
دانش آموزانی که در تمیز دیداری دچار مشکل هستند معمولاً کلمات را اینگونه می نویسند:
|
شکل درست کلمات
|
شکل نادرست کلمات
|
|
زود – خانه – روز – دوش – تبر
|
دوز – جانه – زور – دوس – بتر
|
روش های درمان:
ممکن است این مشکل مربوط به توانایی تشخیص باشد. مثلاً دانش آموز س را از ش – ر را از ز – ف را از ق – ح را از خ – د را ز ذ – ع را از غ – و… تشخیص ندهد.
برای تقویت در تمیز دیدار می توان از شیوه های زیر کمک گرفت:
کارت هایی مانند نمونه زیر تهیه می کنیم
|
حرف
|
نمونه حروف سمت راست را در بین حروف دیگر پیدا کن
|
|
ج
|
چ ی ص ج ح خ ع ک ح خ
|
|
د
|
ر ز ژ و د ذ م ص ث ق غ
|
|
ل
|
ک ن م ل گ س ب ق ل د
|
همین کار را با کلمات نیز می توانیم انجام دهیم.
|
کلمه
|
نمونه کلمه سمت راست را در بین کلمات دیگر پیدا کن
|
|
دانش
|
رانش داش دانش روش دانشور
|
|
حاتم
|
خانم خاتم حاتم دائم جائم
|
حرف یا صدای مورد نظر را در کلمات مشخص زیر را پر رنگ نمایید :
س-- خروس شستشو مسائل سطل سماور هسته لباس
*کارت هایی تهیه نموده حروف الفبا را در جهات مختلف روی آن نوشته و از دانش آموز می خواهیم با چرخاندن کارت حروفی که درست در مقابل او قرار می گیرند را بخواند.
* حروف یا کلماتی را به صورت ناقص نوشته از او می خواهیم و آن را تکمیل کند.
* تصاویر نقطه چین را پر رنگ کند.
* تصاویر ساده هندسی را کپی کند.
حافظه توالی دیداری :
این مهارت به توانایی یاد آوری آنچه دیده ایم به همان ترتیبی که بوده مربوط می شود
دانش آموزانی که از این مهارت به اندازه کافی برخوردار نیستند در تجسم و ترتیب و توالی حروف دچار مشکل می شوند. به عنوان مثال مادر را مارد می نویسند.
برای تقویت حافظه دیداری می توان این فعالیت ها را انجام داد .
*یک کارت مقوایی که روی آن سه کلمه نوشته شده است به دانش آموزان نشان می دهیم سپس آن را مخفی کرده و از وی می خواهیم آن کلمات را به ترتیب باز گو کند . پس از انجام موفقیت آمیز این تمرین کارت هایی با تعدا د بیشتری از کلمات را به وی نشان داده همان تمرین را دنبال می کنیم .
ی)حساسیت شنوایی :
برای ترمیم حساسیت شنوایی می توان این فعالیت ها را انجام داد . مربی می تواند چند وسیله صدا دار را بسازد تا دانش آموزان از آنها استفاده کند و با انواع صدا آشنا شود . مثال :مسواک____ مسباک ژاله _____جاله وجدان ___ وژدان
*صدا های مختلف مثل گریه ،خنده ،سرفه ،چک چک آب ، باران ، ضربه انگشت به در ، ضربه انگشت به شیشه ، برخورد توپ با زمین و امثال آن را در نوار کاست ضبط کرده و از دانش آموزان می خواهیم به آنها گوش داده و صدای هر کدام را تشخیص دهد و بیان نماید .
*چشمان دانش آموز را با دستمال می بندیم و از همکلاسی هایش می خواهیم تا نام او را بگوید . و او تشخیص دهد که چه کسی صدایش کرده است این کار یعنی گفتن نام او توسط دانش آموز نباید به همان ترتیبی باشد که درکلاس نشسته اند زیرا دراین صورت ممکن است به جای استفاده از حساسیت شنوایی صدا یشان را از ترتیب نشستن آنان تشخیص دهد
شیوه های پیشنهادی تدریس املا :
1. املای دو نفره پای تابلو : بدین صورت که یک نفر دانش آموز به دانش آموزی دیگری املای پای تخته می گوید و او می نویسد اگر نویسنده کلمه ای را بلد نبود از همکلاسیهایش شکل درست کلمه را می پرسد. بعد جای این دو نفر عوض می شود و سرانجام همه کلاس دو نفر دو نفر پای تابلو می آیند.
2. املای پرده ای : به این شکل که متن املا توسط معلم یا دانش آموزان قوی پای تابلو نوشته می شود. بچه ها متن را با دقت می بینند و می خوانند آنگاه پرده ای روی نوشته ها کشیده می شود تا تابلو پاک می گردد و آن متن برای کلاس املا گفته می شود.
3. املا گفتن فرد برای خودش : بدین صورت که اول بچه ها متنی را بخوانند بعد هر کس جمله ای یا جملاتی از متن را روی تابلو می نویسد و می شیند بعد فرد دیگر همین کار را می کند تا آخر.
4. نوشتن املا در فضا : بچه ها کلمات را به جای نوشتن روی کاغذ با انگشتان و در فضا می نویسند.
5. متنی را که می خواهیم فردا املا بگوییم را روی تخته می نویسیم‚ بچه ها آن متن را در دفترشان بنویسند و شب بخوانند‚ معلم همان متن را برای کلاس املا بگوید.
6. املای یاران در یاد گیری : بدین صورت که هر فرد ابتدا مثلا سه کلمه سخت را در دفترش می نویسد سپس افراد هر نیمکت کلماتشان را برای هم می خوانند و هر کسی کلمات دو نفر دیگر را هم به کلماتش اضافه می کند و بالاخره املاهای همه افراد کلاس یکسان می گردد
7. املای کامل کردنی : بدین صورت که معلم متن ناقصی را املا می گوید و کلمات ویژه ای را که ارزش املایی را داشته باشد را در متن جا می اندازد حالا بچه ها متن را با کلمات ویژه کاملش می نماییند.
8. چند حرف مثل ( ب ‚ م ‚ ا ‚ د ‚ ز ‚ ی ‚ روی تخته نوشته می شود تا بچه ها با این حروف چند کلمه مثل ( بادام ‚ بز ‚ داماد ‚ میز ‚ بم ‚ دزد و ... ) که می توانند بنویسند.
9. دانش آموزان با انگشت به کمر نفر جلویی املا بنویسند.
10. املا نویسی با حروفی که یک شکل دارند و چند صدا مانند حرف " و " یا حرف " ی " بدین صورت که بچه ها هر چند کلمه ای که می توانند بنویسند که در آن ها این حرف " و " صدای واو بدهد بعد کلماتی که صدای او بدهد مثل کاهو و نیز کلمات چای.زری.مرتضی.
11. معلم از کلماتی که اکثر شاگردان آن ها را غلط نوشته اند متنی تهیه کند و از آن متن املا بگویید.
12. از دانش آموزان خواسته کلماتی بنویسند که با ( پ ) شروع شوند مثل ( پوست ‚ پوتین ) و یا به ( ز ) ختم شوند مثل ( سبز ‚ از و ... )
13. روی نمک یا ماسه از طرف شاگردان املا نوشته شود.
14. تصاویری به بچه ها نشان داده شود تا بچه ها برای هر تصویر یک جمله بنویسند و جمله کسی پذیرفته می شد که از نظر املایی درست باشد.
15. کلماتی به بچه ها داده شود تا آن ها مرتبش کنند که معنی دار شود و املایش را صحیح بنویسند.
16. متنی را املا بگوییم و بچه ها به صورت گروهی مشورت کنند و بنویسند.
17. متنی را املا می گوییم و بچه ها مجازنداگر املای کلمه را نمی دانند با مراجعه به کتاب شکل درست آن کلمه را بیابند.
18. کلمات مشکل متن املا را روی می نویسیم و سپس متنی را برای بچه ها املا می گوییم تا اگر شکل آن کلمات مشکل را نمی دانند به تابلو نگاه کنند و املای آن را بیابند.
19. یک متن کوتاه دو یا سه جمله ای را روی تابلو می نویسیم و پاک می کنیم بچه ها آن جمله را در دفترشان بنویسند.
20. یکی از صفحات مجلات رشد یا کتاب داستان را در نظر بگیرند و دور کلمه های خوانده شده خط بکشند.
21. بچه در منزل برای اولیا خود املا بگویند و املای آنها را تصحیح نمایند.
22. معلم متنی را املا بگویدو در همین حین کلمات مشکل متن را روی تابلو بنویسد.
23. یکی از دانش آموزان املا را پای تابلو می نویسد و بقیه در دفترشان می نویسند.
24. یک کلمه را بگوییم و بچه ها هم خانواده آن کلمه را خودشان به عنوان املا بنویسند.
25. تصویری را به بچه ها نشان می دهیم تا انها جمله ای در مورد آن تصویر بنویسند.
26. هر گروه یا هر فرد متنی را برای املا تهیه کنند و به کلاس بیاورند و معلم یکی از آن متن ها را انتخاب کند و برای همه کلاس املا بگوید.
27. دانش آموزان کلمات مشکل متنی را که بناست برای آنها املا بگوییم انتخاب کرده و روی کارت بنویسید معلم از همین کلمات کارتها به بچه ها املا بگویید بعد شاگردان املای خود را از روی کارتهاییکه در اختیار دارند تصحیح نماییند.
28. از هر گروهی که می خواهیم دو یا سه کلمه پیدا کنند که صدای ( ص ‚ ث ‚ س ) داشته باشد بعد از این کلمه ها یک املای معلم ساخته می گیریم و بچه ها صدای مورد نظر را قرمز بنویسد.
29. در حین نوشتن املا بچه ها هر کلمه ای را بلد نبودند ننویسند بلکه دست بگیند و معلم آن کلمه را پای تابلو بنویسد.
30. کلمات در هم ریخته را مرتب کنند – جملات ناقص را کامل کنند – با حروف کلمه بسازند و با آن کلمه جمله بسازند.
31.برای تقویت املا دانش آموران را گروه بندی می کنیم .از گروه ها می خواهیم هر کدام بیست واژه مشکل را بنویسند . سپس هر گروه یک آینه را مقابل کلمات نگه می دارند و اعضای گروه بعدی باید سریع واژه را تشخیص دهند . هر واژه یک نمره دارد با نظارت دبیر و سرگروه ها بازی و آموزش با لذت و هیجان بسیار همراه می شود و دانش آموزانی که دراملا ضعیف هستند با این روش پیشرفت می کنند .
32. معمولا دانش آموزان درنوشتن املا کند نویس هستند برای رفع این مشکل املا به روش خبرنگاری اجرا می شود . به دانش آموزان فرصت پیش مطالعه درس مورد نظر را می دهیم سپس متن درس را معمولی بامکث یک ثانیه ای می خوانیم و دانش آموزان می نویسند ممکن است نقطه ،تشدید ،سرکش و ... نگذارند (مانند خبرنگاران )یا بد خط بنویسند هدف تنها تند نویسی است سپس متن را دوباره می خوانیم و با دقت رفع اشکال می کنند .می توانیم به دانش آموزانی که سریع و صحیح می نویسند نمره بیشتری بدهیم
33. املا سفره ای چند متر سفره پلاستیکی یا سفره های یک بار مصرف را برای دانش آموزان پهن کرده و آن را قسمت ها مختلف برای دانش اموزان تقسیم می کنیم و هر گروه کلمات مورد نظر را روی آن می نویسند .سپس می توان آن را روی دیوار سالن یا کلاس چند روزی نصب کرد .
20 راهبرد عملی جهت تقویت درس املا فارسی دانش آموزان ابتدایی:
1-تلفظ صحیح کلمه ها و ترکیب های درس
2-روان و رسا خوانی متن درس
3-به کاربردن کلمه های درس در جمله
4-تعیین تعدادی حروف جهت پیدا کردن کلماتی که دارای این حروف هستند ازمتن درس توسط دانش آموز
5-به کاربردن وضعیت نوشتن نقطه نسبت به شکل حروف یعنی محل قرارگرفتن نقطه در پایین یا بالا و تعداد نقطه
6-به کارگیری صحیح نشانه ی تشدید در کلمات مشدد درس تا ویژگی نوشتاری این کلمات در ذهن دانش آموزان تثبیت گردد .
7-به کارگیری حروف چند شکل و یک صدا در کلمات که یک دسته از آن ها حرف (( س ، ص ، ث )) هستند که در زبان فارسی یک گونه صدا دارند .
8-یادداشت کردن اشتباهات املائی دانش آموزان به منظور آموزش جبرانی آن ها در فرصت های مناسب مانند جمله سازی
9-شناخت کلمات مخالف ، هم معنی و هم خانواده های درس
10-دادن تمرین های متفاوت جهت شمارش دندانه ها
11-ساختن کلمات ترکیبی جهت تقویت املاء
12-گفتن املاء پای تخته از کلمه هایی از درس که ارزش املائی دارند .
13-پیدا کردن املای صحیح کلمات از روی کتاب توسط دانش آموز
14-در صورت امکان موقع تصحیح نمودن املاء ، دانش آموزان را انفرادی نزد خود فراخوانده تا به غلط املائی خود توجه کنند .
15-در قرائت املاء ، جملات از هم گسیخته و بی ربط ( کلمه به کلمه ) گفته نشود و به صورت جمله بیان شود .
16-متن املائی را که می خواهیم به دانش آموز بگوییم ، انتخاب می کنیم و یک بار می خوانیم تا دانش آموزان ارتباط معانی کلمات و مضمون کلی مطلب را درک کنند وبرای نوشتن املاء آمادگی کامل را کسب نمایند .
17-تقویت تندنویسی در بعضی از دانش آموزان
18-استفاده کردن از شیوه های گوناگون متن املاء
19-افزایش گنجینه لغات
20-ایجاد انگیزه در دانش آموزان نسبت به یادگیری درس املاء
|
علل ضعف دانش آموزان در درس دیکته:
|
|
1 - به علت اینکه مفهوم کلمه را نمی فهند یا قبلا نفهمییده اندآنرا درست نمی نویسید.
2 – کلمات از جانب معلم درست تلفظ نمی شود(آموزشی)
3 – دانش آموزان هنگام نوشتن دیکته کلمات را تکرار و هجی میکند(دقت)
4 –وجود نقص شنوایی در برخی از دانش آموزان در هنگام نوشتن املا و بی خبری معلم از وجود این نقص باعث می شود بعضی از کلمات را جا می اندازد یا از کلاس عقب میافتد(حافظه شنوا یی –حساسیت شنوایی)
5 – به علت کمبود فضای آموزشی و کمبود میز و نیمکت دا نش آموزان در اثرخستگی ودرست نشیدن کلمات را غلط می نویسید 0 (آموزشی)
6 – متناسب نبودن متن دیکته از نظر(کمیت و مقدا ر) با سن پا یه تحصیلی آنان باعث می شود دانش آموزان بعد از نوشتن مقداری ا زآن خسته شوند و غلط نویسی آغاز می گر دد.(آموزشی)
7 – در بعضی اوقات دانش آموزان به علت مشکلات روانی هنگام نو شتن دیکته در افکار خود غو طه ور می شوند و از نوشتن باز می مانند0
8 - وجود حروف هم صدا در ادبیات فا رسی مانند (ص-ث-س)
9 – تند گفته شدن دیکته از سوی معلم باعث خستگی وکم شدن دقت در دانش آموزان می گردد.
10 – ضعف درمهارتهای حرکتی (نارسا نویسی) – بیقراری و تند خویی – خطا د رادراک بصری حروف (حافظه دیداری )- فقر آموزش و عدم تسلط معلم به شیوه های آموزشی مطلوب در هنگام تعلیم نوشتن نشناختن حروف و قوائد نوشتن توسط دانش آموزان نداشتن تمرین لازم و کافی برای نوشتن املا خود می تواند موجب ضعف و نارسایی فراگیر در کسب مهارت نوشتن می شود .
انواع اشکالات موجود در دیکته دانش آوزان را پس از تجربه و تحلیل می توان به دو گروه طبقه بندی کرد. یک گروه از اشکالات به مشکلات آموزشی مربوط هستند و از طریق روش تدریس می توان حل کرد و گروه دیگر را از طریق تمرینهای خاصی که می توان به جای رو نویسی های معمول در مدارس در نظر گرفت تا ضمن جلوگیری از هدر رفتن وقت و استعداد دانش آموزان در برطرف کردن اشکالات دیکته بسیار موثر باشند.
***
روشهای تدرسی آموزش املا
1- روش آزمون – مطالعه – آزمون
در این روش در ابتدا یک متن را به عنوان دیکته برای دانش آموزان می خوانیم و بعد از تصحیح آن را به دانش آموزان باز می گردانیم سپس دانش آموزان باز می گردانیم سپس دانش آموزان تا جلسه بعدی املا صحیح کلمات غلط موجود در املا خود را تمرین می کنند. در جلسه بعد ار آن متن دوباره دیکته کفته می شود که معمولا بدن غلط و یا با غلط های محدودی همراه است.
البته باید توجه داشت که متن دوم را با کمک کلماتی از متن اول که از ارزش املایی بر خوردارند( اما در قالب جملات جدید) می توان تهیه نمود تا میزان پیشرفت دانش آموزان در زمینه حافظه دیداری هم سنجیده شود.
2- روش مطالعه و آزمون
ابتدا درس یا درسهای جهت گفتن از دیکته انتخاب می شود و دانش آموزان روی لغات مشکل آن به صورت دیکته پای تختخ و تکالیفی نظیز نوشتن کلمات با حروف رنگی و ............... تمرین می کنند سپس از آن درس یا درسها دیکته گفته می شود که البته بهتر است متن دقیقا مانند کتاب نباشد.
3- روش نمایش:
به منظور تقویت بیشتر حافظه دیداری در رابطه با آموزش حروف هم صدا مانند(ص- ث- س ) ابتدا لغات مورد نظر را روی طاقهای شفاف می نویسیم سپس آنها را با استفاده از اورهد روی پرده نمایش میدهیم مثلا کلمه(( صابون)) سپس روی حرف (ص) را می پوشانیم و از دانش آموزان می خواهیم یکی از سه حرف (س، ث، ص) را انتخاب کرده و کلمه را کامل کنند . سپس کلمه را کامل نشان می دهیم تا اگر غلط حدس زده بودند آن را اصلاح کنند و درستش را کنارش بنویسید . از این روش به هنگام دیکته پای تخته ای هم می توان استفاده کرد وجود دستگاه اورهد الزامی نیست.
دانش آموزان ابتدا کلمه را در دفتر خود بنویسید بعد به تخته نگاه کنند و در صورت اشتباه درست آن را بالای کلمه بنویسند.
4- روش تصحیح انفرادی :
به دانش آموز دیکته گفته می شود به عنوان تکلیف منزل از او خواسته می شود دیکته خود را با استفاده از کتاب تصحیح کند و از این طریق متوجه غلطهایش می شود و آنها را تمرین کند.
5- روش چند حسی:
در این روش چند حس بینایی - شنوایی- لامسه به کمک یادگیری املا کلمه مورد نظر می آیند . این روش بیشتر قبل از دیکته به منظور تمرین کلمات مشکل درس به کار گرفته می شود.
الف) از دانش آموز خواسته می شود با دقت به کلمه ی مورد نظر ( این کلمه از متن دیکته ای که بعداًَ گفته خواهد شد انتخاب می شود) که پای تابلو نوشته شده نگاه کند.
ب) آن را بخوانند و کلمه مورد نظر را در هوا به صورت ذهنی و با استفاده از انگشت خود بنویسد.
ج) سپس آن را در جمله ای مناسب به کار برد . از این طریق معنای کلمه را بهتر درک می کند.
و) کلمه را از پای تابلو پاک کرده و به آنها فرصت می دهیم تا کلمه را بدون خطا از روی حافظه بنویسند.
د) کلمه را روی تابلو نوشته تا دانش آموزان آنها را با هم مطابقت دهد و به درستی یا نادرستی نوشته خود پی ببرد . حرفی از کلمه را که از ارزش املای برخوردار است قرمز نوشته و پای تابلو می نوسیم مانند ص در تصمیم . از این روش به عنوان یک تمرین و تکلیف هم جهت تقویت حافظه دیداری دانش آموزان می توان استفاده نمود.
6- کاربرد جمله سازی در زنگ املاء: آموزگار 20 جمله از 5 درس را که دارای اهمیت هستند انتخاب کرده و در هر جمله جای یک کلمه با ارزش املایی خالی گذاشته می شود تا دانش آموزان به تکمیل آن بپردازند.
(( بارم هر کلمه یک نمره است))
1- خورشید به قله ی .............................. نزدیک می شد.
7-آشنا کردن دانش آمزان با متن املاء:
به منظور یاد آوری شکل کلمه های خوانده شده لازم است قبل از نوشتن املاء آموزگار یک بار آن متن را از اول تا آخر بخواند و شاگردان به این امر عادت داده شوند که شکل کلی کلمه های خوانده شده را در ذهن خود مجسم کنند و آنها را به یاد آورند و گاهی هنگام خواندن متن املا آموزگار به شاگردان اجازه دهد که بگویند نوشتن چه کلمه ای را نمی توانند و معلم راجع به آن کلمه توضیح آموزشی بدهد تا دانش آموزان بدهد تا دانش آموزان شکل نوشتاری کلمه ی مورد نظر را یاد آمورند ، از این طریق ، شکل کلمه در ذهن شاگرد بیشتر تثبیت می گردد و یاد گیری عمیق تر می شود. نحوه قرائت املاء در کلاس
هنگام قرائت املاء باید به نکات زیر توجه شود.
1- از تمام درسهای کتاب فارسی ، اعم از شعر و غیر شعر باید املاء گفته شود ولی مقدار و زمان آن نباید از حد معینی تجاوز کند.
2- آموزگار باید با توجه به هدفهایی که برای گفتن هر متن املا دارد، متن و مقدار آن را از قبل مشخص کند.
3- هر کلمه یا عبارت فقط یک یا دو بار گفته شود و دانش آموزان باید عادت کنند با گوش دادن به صدای آموزگار مشکل کلی نوشتن کلمه را در ذهن خود پیدا و آن را زیر لب زمزمه کنند و بنویسند.
4- سرعت گفتن املای کلمه با توان نوشتن دانش آموزان متناسب باشد.
5- حرکت کردن آموزگار در هنگام گفتن املاء نباید باعث حواس پرتی دانش آموزان شود.
|
اصول و مبانی املا
مراحل آموزش نوشتن به پنج مرحله زیر تقسیم می شود:
1- آموزش نوشتن غیر فعال ( رونوسی )
2- آموزش نوشتن نیمه فعال ( املا )
3- آموزش نوشتن فعال پایه یک ( کلمه سازی )
4- آموزش نوشتن فعال پایه دو ( حمله سازی )
5- آموزش نوشتن فعال ( خلاق ) انشا و انواع آن
با توجه به مشکل دانش آموزان در مرحله آموزش نوشتن نیمه فعال (املا) است به آموزش املا می پردازیم. مهارت املا نویسی به معنی توانایی جانشین کردن صحیح صورت نوشتاری حروف , کلمات و جمله ها به جای صورت آوایی آنهاست . دانش آموزان بـایـد به این مهارت دست یابند تا بتوانند بخوبی بین صورت تلفظی کلمه ها و حروف سازنـده آن ها پیـونـد مناسبی بـرقـرار کنند بدین ترتیب زمینه لازم برای پیشرفت آنان در درس های جمله نویسی , انشا و به طور کلی مهارت نوشتن بهتر فراهم می شود , دانش آموزان هنگام نوشتن املا باید نکاتی را در باره صداهایی که بوسیله معلم در قالب کلمات و جمله ها بر زبان جاری می شود رعایت نمایند :
آنها را خوب بشنوند + تشخیص دقیق کلمه + ادراک کلمه
ب) آنها را خوب تشخیص دهند + یادآوری و مجسم ساختن تصویر + بازشناسی کلمه صحیح در ذهن.
ج) آنها را درست بنویسند + نوشتن صحیح حروف سازنده کلمه + بازنویسی کلمه و توالی مناسب آنها.
اشکالات املایی دانش آموزان که از دیدگاه زبان شناختی بر اثر اشکالات رسم الخطی , تاثیر لهجه و گویش محلی دانش آموزان و فرایندهای آوایی حذف , تبدیل , افزایش و قلب به وجود می آیند از دیدگاه روان شناختی از موارد زیر سرچشمه می گیرند :
الف) ضعف در حساسیت شنوایی , مثال : ژاله - جاله
ب) ضعف در حافظه شنوایی , مثال جا انداختن کلمات
ج) ضعف در حافظه دیداری , مثال حیله – هیله
د) ضعف در حافظه توالی دیداری , مثال مادر – مارد
هـ) قرینه نویسی , مثال دید –
و) وارونه نویسی , مثال دید -
ز) عدم دقت , مثال : گندم – کندم
ح)نارسا نویسی , مثال رستم – رسم
روش تدریس املا
املا واژه ای است عربی و معنای آن نوشتن مطلبی است که دیگری بگوید یـا بخـوانـد . درس املا در بـرنـامـه آمـوزشـی دوره ابتدایی اهداف زیر را در بر می گیرد.
1- آموزش صورت صحیح نوشتاری کلمه ها و جمله های زبان فارسی
2- تشخیص اشکالات املایی دانش آموزان و رفع آنها
3- تمرین آموخته های نوشتاری دانش آموزان در رونویسی.
بدیهی است با نوشتاری که با غلط های املایی همراه باشد ارتباط زبانی بین افراد جامعه بخوبی برقرار نمی شود . بنابراین , لزوم توجه به این درس کاملاً روشـن اسـت عـلاوه بـر اهـداف فـوق , امـلا نـویسی , دانـش آمـوزان را یـاری می کند تا مهارت های خود را در زمینه های زیر تقویت نمایند.
1- گوش دادن با دقت
2- تمرکز و توجه داشتن به گفتار گوینده ( معلم )
3- آمادگی لازم برای گذر از رونویسی ( نوشتن غیرفعال ) جمله نویسی و انشا (نوشتن فعال)
نکات برجسته روش آموزش املای فارسی :
1- توجه بیشتر به وجه آموزشی درس املا نسبت به وجه آزمونی آن
2- انعطاف پذیری در انتخاب تمرینات در هر جلسه املا
3- توجه به کلمات به عنوان عناصر سازنده جمله های زبانی
4- ارتباط زنجیر وار املاهای اخذ شده در جلسات گوناگون
معیارهای ارزشیابی
عناصر دیگر روش آموزش املا را به صورت زیر هم میتوان مرحله بندی کرد :
گام اول, انتخاب متن املا و نوشتن آن روی تخته سیاه و خواندن آن
گام دوم , قرائت املا توسط معلم و نوشتن آن توسط دانش آموزان
گام سوم , تصحیح گروهی املاها و تهیه فهرست خطاهای املایی
گام چهارم , تمرینات متنوع با توجه به اولویت بندی اشکالات املایی استخراج شده.
گام اول , انتخاب متن :
در انتخاب متن املا به موارد زیر توجه شود :
- متن مورد نظر حاوی جمله باشد و از انتخاب کلمه به تنهایی خودداری شود.
- کلمات سـازنـده جمـلات متـن از حـروفـی تشکیل شده باشند که قبلاً تدریس شده اند.
- کلمات خارج از متن کتاب های درسی , از 20 درصد کل کلمات بیشتر نباشد.
- علاوه بر جملات موجود در کتاب های درسی , با استفاده از کلمات خوانده شده , جملات دیگری هم در نظر گرفته شوند .
- در هر جلسه از کلماتی که در جلسات قبلی برای دانش آموزان مشکل بوده اند نیز استفاده شود تا بتوان درجه پیشرفت شاگردان را اندازه گیری کرد.
گام دوم
معلم متن املا را از روی تابلو پاک کرده , پس از آماده شدن دانش آموزان , آن را با صدایی بلند و لحنی شمرده و حداکثر تا دو بار قرائت می کند . البته هنگام قرائت متن املا از خواندن کلمه به کلمه خودداری کرده , متن را به صورت گروههای اسمی و فعلی یا جمله کامل قرائت می کند تا دانش آموزان با بافت جمله و معنای آن آشنا شوند . متن املا را با سرعت مناسب تکرار می کند تا کند نویسان هم , اشکالات خود را بر طرف نماند .
گام سوم
این گام با مشارکت کامل دانش آموزان انجام می شود و معلم بدون اشاره به نام آنان تک تک املا ها را بررسی و مشکلات را استخراج می کند . به این ترتیب که معلم املای اولین دانش آموز را در دست می گیرد و به کمک دانش آموز کلمات یاد شده را رونویسی می کند. سپس املای دومین , سومین و .... در دست می گیرد و به کمک همان دانش آموز یا دانش آموز دیگری , صورت صحیح غلط های املایی را روی تابلو ثبت می کند . البته هر جا که غلط ها تکراری بودند جلوی اولین مورد آن یک علامت ( مثلاً * ) می زند . در پایان با شمردن غلط ها , اشکالات املایی دانش آموزان را اولویت بندی می کند .
گام چهارم
در ایـن گام معلـم با توجه به مهمترین و پر تعداد ترین اشکالات املایی دانش آموزان با بکار گیری انواع تمرینات حرف نویسی و کلمه نویسی و همچنین تمرینات کلمه سازی و جمله سازی به تقویت توان نوشتاری دانش آموزان می پردازد .
راههای پیشنهادی برای تقویت املایی دانش آموزان ضعیف
با مطالعه اطلاعات جمع آوری شده در جلسه شورای معلمان جهت تقویت املا با پیشنهادات متعدد همکاران مواجه شدیم که در ذیل فهرست وار آورده ایم .
- دقت به مشق ( رونویسی ) و تصحیح غلط ها و رعایت خط زمینه
- توجه به دست ورزی در دوره آمادگی
- مطمئن شدن از شناخت حروف الفبای فارسی
- بررسی دقیق تکلیف شب در خانه
- توجه بیشتر به دانش آموزان کند نویس
- پرهیز از حرکات اضافی موقع گفتن املا
- استفاده از دانش آموزان ممتاز برای روخوانی و تکرار و تمرین در کلاس
- توجه به نوع نشستن
- استفاده از کارت تند خوانی
- ترکیب صامت و مصوت
- اطمینان از تلفظ صحیح حروفات توسط دانش آموزان
- تصحیح املا توسط خود دانش آموزان و . . . .
که قرار شد تعدادی از پیشنهادهای همکاران در مورد دانش آموزانی که در املا ضعیف هستند اجرا شود . از جمله آموزش حروفاتی که دانش آموزان در آن اشکال دارند ( قبل از گفتن املا ) - یادداشت غلط هایی که بیشتر دانش آموزان از آن دارند – دقت در مشق دانش آموزان .
روش های موثر در کاهش اختلالات املایی
در هر جلسه ی املا دانش آموزانی وجود دارند که در درس املا دچار مشکل بوده و گاهی با روشهای غیر منطقی از سوی خانواده یا معلم مربوطه مواجه می شوند .
برای دستیابی به یک راه حل ساده ابتدا مشکلات متعدد را یادداشت نموده و سپس به بررسی علل آن اشتباهات می پردازیم .
در زیر اشکالات املا و طرز صحیح نوشتن آن و نوع اشتباه در املا مشخص شده است :
:: بازدید از این مطلب : 462
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
اختلالات یادگیری زندگی فردی و اجتماعی افراد و به ویژه کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
پرخاشگری در هنگام آموزش یکی از علائم اختلالات یادگیری در کودکان
بیشترین علایئم کودکانی که دچار اخلال آموزشی هست در مدرسه و مهدکودک است
جلوگیری از تولد فرزند مبتلا به بیماری های ژنتیکی
